Todo
o mundo coñece algunha casa rural aínda que so sexa de vista pero o certo é que
aínda que esteticamente haxa casas restauradas moi ó detalle a vida que os
clientes teñen os días que pasan alí non se semella en nada á vida que os
habitantes desa casa tiña alí entre 1900 e 1960.
Seguramente
este feito nos leve a caer nunha idea equivocada de como eran antes as casas e
o estilo de vida que alí se levaba.
Por
este motivo considero que este traballo resulta moi interesante para coñecer
máis da nosa cultura e coñecer como vivían os nosos avós á nosa idade e para
iso quen mellor ca eles para que nos amosen todos os seus recordos?
DESCRICIÓN FÍSICA
DA ESTRUTURA
Por
fóra...
A
comezos do século XX aínda se conservaban as casas que tiñan unha planta onde vivía
a xente enriba da bodega e das cortes dos animais que estaban no baixo, á
altura do chan. Máis tarde as cortes pasan a ser unha construción anexa e no
baixo da casa so queda a bodega. Eran casas fundamentalmente de pedra e
pequenas, co tellado pouco aguzado e unha cheminea pola que tiraba a lareira. As
paredes eran grosas e tiñan fiestras de madeira (logo chegaron as de ferro e
despois as de aluminio) na parte de fora e contras de madeira tamén na parte de
dentro. As portas tamén eran de madeira.
Por
dentro...
A
vivenda era pequena e distribuíase en tres ou catro departamentos, na cociña
(que ademais da lareira tiña unha mesa e cadeiras ou bancos de madeira) desenvolvíase
a vida da casa, coma agora nos salóns das casas, nas cociñas falaban, contaban
contos, etc. Habitacións había 2 ou 3 nunha durmían os pais, e na outras outras
repartíanse os fillos e os avós, algúns durmían na cociña. Outro departamento
da casa era un pequeno cuarto que hoxe chamariamos baño pero daquela so tiña
unha pequena estrutura cun burato onde un se sentaba para facer as súas
necesidades fisiolóxicas que ían conducidas por unha especie de canle cara unha
corte que logo se estrumaba con herba seca e máis tarde serviría para abonar as
fincas. Pero estas limitacións non eran escusa para a falta de hixiene pois a
xente lavábase moi ben igualmente con auga que ían buscar ó río en barriles no
carro e cando non utilizaban xabón esa auga servía para botarlles de beber os
animais
DESCRICIÓN DOS
MATERIAIS UTILIZADOS NA CONSTRUCCIÓN
Os
materiais máis frecuentes das vivendas rurais son a pedra de porpiaño ou de
manpostería para as paredes que se construían colocando as pedras
coidadosamente unhas enriba de outras con masa feita de area cemento e auga
para unilas firmemente. O tellado estaba cuberto por tellas do país e por
dentro ás paredes dábanselle unhas llanas con masa e branqueábanse cunha masa
de branquear ou con cal e o chan estaba feito de táboas de madeira.
QUEN ERAN OS
CONSTRUTORES?
Contruír
unha casa era unha tarefa semellante á de hoxe pero os que hoxe son
arquitectos, construtores, albaneis, etc. Antes eran humildemente canteiros.
Alguén que soubera algo do gremio podía contruír a súa casa ós poucos coa axuda
de amigos, familiares e veciños (unha das grandes características que
diferencia aquela sociedade da actual), pero outra opción recurrida era pagar
ós poucos a canteiros que cha fixesen ós poucos segundo daba a “economía” de
cada un.
QUEN VIVÍAN EN CADA
CASA?
Entre
1900 e 1960 nas casas vivían familias enteiras, normalmente entre 5 e ata 10 ou
12 persoas xuntas á vez.
Agora
todo o mundo vai á aldea a ver ós avós que mentres se valen por eles mesmos
viven sos na súa casiña pero non sempre foi así. A comezos do século XX as
casas non tiñan ningún luxo nin comodidades pero estaban cheas de xente, e non
era frecuente atopar a ningúen vivindo só. Nas casas aínda que foran pequenas
vivían os avós, os pais e os fillos que cando casaban ían vivir a outro lado, a
excepción do máis novo ou dunha filla que logo de casar quedaba a vivir cos
pais para coidar deles e ter alí os seus fillos.
UTENSILIOS DE
COCIÑA E LIMPEZA
A maioría
da xente galega da miña idade naceu e medrou arrodeada de microondas,
lavadoras, lavavaixelas, electrodomésticos de todo tipo, auga corrente e quente
e todo tipo de facilidades e utensilios
que antes eran m.ais que luxos, cousas impensables.
Para
limpar…
Na
primeira metade do século pasado, a actual escoba e a actual fregona eran un
aparello só, un cepillo (como o de lavar os barriles) con mango para varrer e
para fregar só había que colocarlle un trapo mollado no cepillo. Os trapos
tamén eran un utensilio moi común pois servían para todo. A roupa por suposto
íana lavar ó río e utilizaban ou ben xabón de lagarto ou ben unha barra cadrada
longa (que aínda se vende sobre todo en Portugal) que se cortaba en anacos e
era pintada dunhas cores rosada e branca (ou amarela). Tamén había xente que
elaboraba o xabón na casa co sebo dos porcos que mataban e con sosa ou
amoníaco.
Pero
como xa dixen antes as necesidades non eran motivo para andares desaliñado pois
aínda que moi rudimentarias xa existían os ferros de pasar que eran loxicamente
eran de ferro e se poñían a quentar no lume.
Na
cociña…
Como
non a lareira, a miña querida e enxebre lareira, era fundamental nunca casa,
nela cociñábase e ela quentaba a casa.
Os
aparellos máis frecuentes nas cociñas eran as olas de ferro (ou metal) que
tiñan unha cor vermella escura (agora fabrícanas semellantes). Por eses anos as
vaixelas eran inexistentes nestas casas. Comíase en pratos de barro que rompían
polo medio facilmente ó caires por iso aínda que había xente que os amañaba con
xeito preferíanse os pratos de lata aínda que tampouco estaban exentos de defectos
por ó caír esportillaban (saltábanlle os cachos de pintura). Máis tarde
chegaron os pratos de duralex (semellantes os actuais) pero como nada é
perfecto escachaban completamente ó caír e non tiñan amaño. Outro utensilio dos
meus favoritos era o forno e pedra que adoitaba estar no alboio ou na cociña e
nel cocían o pan.
CONSTRUCCIÓNS
ANEXAS
Na
eira, preto da casa estaba o alboio onde se gardaba o carro, o arado, e os
demais aparellos do campo.
Nesta
época pouco a pouco comeza a aparecer outra construcción anexa, as cortes que
anteriormente estaban na planta baixa das casas agora pasan a estar na eira
como o alboio e nelas adoitan haber vacas bois ou cabalos e os cortellos (de
menor tamaño) gardan as galiñas e o porco.
CONCLUSIÓNS
Nesta
primeira metade do século XX a situación no rural era moi dura pois o traballo
era diario para vivir a diario, sen dúbida o pan que comían cada día saíalles
cada día do corpo, da súor da fronte. Non sei como o viviría unha persoa da
miña idade se tivese a oportunidade de atrasar o tempo e vivir ese tempo
durante unha semana pero a min gustaríame probalo porque quixera coñecer como
eran antes as cousas cando un traballaba en contacto coa natureza e os animais
continuamente e quizais así atopariamos o lugar onde nos perdemos como persoas
e deixamos de axudarnos entre nos como facían antes os veciños dunha aldea para
traballar as fincas.
FONTES
A
miña fonte de información para tódolos datos foi a memoria dos meus avós, que
onte me levaron de volta a estar sentada naquela cociña pequena cheirando o
fume da lareira e escoitando os contos dos velliños dos meus velliños, nun
tempo no que a xente non se aburría sen televisión nin internet. Eles son sen dúbida os grandes autores deste traballo e
dos demais.